Leestijd: ca. 6 minuten
Het antwoord op deze vraag is eigenlijk niet, nog niet althans. Voor een opdracht heb ik me de afgelopen tijd verdiept in het gebruik van online media, met de nadruk op sociale media, in de zorgsector. Het blijkt dat in Nederland zeer mondjesmatig wat activiteit op het gebied van sociale media waarneembaar is.
Het kan beter, zoals al merkbaar is bij de Europese koplopers op dit gebied Zweden en Denemarken. De overtreffende trap van zorg en sociale media is natuurlijk Amerika, met een chirurg die naast zijn scalpel een laptop met tweetdeck hanteert als hoogtepunt. Online media en web 2.0 lijken langzaam aan ook in de Nederlandse zorg een thema te worden en dit leverde al een aantal interessante initiatieven op.
De huidige situatie in Nederland
In Nederland zijn er een aantal zorg gerelateerde websites die duidelijke gebaseerd zijn op het web 2.0-principe. Voorbeelden hiervan zijn Nursing en MijnMedicijn. Er vindt interactie plaats tussen gebruikers en de content is deels/volledig user generated. Opvallend is dat ziekenhuizen niet of nauwelijks actief zijn op dit gebied. Uit het onderzoek HospitalsEU, dat het gebruik van sociale media onder ziekenhuizen in Europa onderzoekt, van de Radboud Universiteit in Nijmegen blijkt de aanwezigheid van aan ziekenhuizen verbonden sociale media profielen in Nederland nihil:
Youtube is op dit moment het meest ingezette kanaal. In mijn ogen niet zo gek omdat dit voor zowel intern als extern gebruik een laagdrempelig middel is om beeld te delen, zij het een video over een bepaalde medische procedure of een filmpje voor patiënten over een bepaalde afdeling.
Dat er wel nagedacht wordt over de zorg en sociale media blijkt uit het initiatief van Lucien Engelen genaamd Acutezorg.nl, waar een sectie van de site gewijd is aan het thema Zorg 2.0. Dit initiatief wil het uitwisselen van kennis en informatie tussen zorgprofessionals stimuleren, door het bieden van een digitaal platform met betrouwbare informatie. Daarnaast is het doel om zorgprofessionals te introduceren in de mogelijkheden van nieuwe media.
Europa
Nederland verhoudt zich redelijk tot de andere Europese landen als het gaat om de inzet van sociale media: samen met Engeland kennen we de meest diverse inzet van sociale media. De hoogste inzet van sociale media is te vinden in Zweden, Denemarken en Spanje. Onderstaande tabel geeft de verhoudingen weer tussen de Europese koplopers en spiegelt de cijfers aan de situatie in Amerika.
Met name een blog en RSS zijn ingezette middelen. Een prima methode natuurlijk om patiënten op de hoogte te houden van nieuws omtrent het ziekenhuis of om kennis te delen over medische onderwerpen. Zoals de paarse balken al aangeven loopt Amerika erg voor op Europa wat betreft de inzet van sociale media.
Amerika en Healthcare 2.0
Dat de zorg in Amerika al een stuk meer 2.0 is dan in Europa blijkt dus uit bovenstaande tabel. Er zijn volgens mij een aantal factoren van invloed op het feit dat Amerika die voorsprong heeft. Ten eerste is de zorg daar anders geregeld dan in Nederland en is het voor patiënten veel belangrijker om zelf op zoek te gaan naar de juiste zorginstelling. Daarnaast zijn sociale netwerken in Amerika meer geïntegreerd in de samenleving en worden ze dus meer massaal gebruikt. Het eerste gegeven wijst uit dat de word-of-mouth met betrekking tot zorginstellingen heel belangrijk is. Het tweede gegeven doet vermoeden dat online sociale netwerken worden aangeboord door patiënten om op zoek te gaan naar informatie en ervaringen van anderen met betrekking tot een zorginstelling. Dit maakt de noodzaak voor zorginstellingen om actief te zijn op deze sociale netwerken dus hoger.
Twee voorbeelden van succesvolle 2.0 zorg in Amerika wil ik even uitlichten:
Patientslikeme is een patiëntencommunity. Eigenlijk zijn het meerdere community’s in een grote community, want voor elke kwaal bestaat wel een usergroup. 42.232 patiënten hebben hier recent hun profiel geüpdate. Een profiel waarin een patiënt zijn medische toestand kan bijhouden. Daarnaast kan er worden gezocht op andere profielen op basis van geslacht, leeftijd, behandelingen en symptomen. Zo delen patiënten ervaringen, tips etc.
Mayoclinic is een praktijk die zich richt op de diagnose en behandeling van patiënten. Dit doen ze op een zeer diverse en 2.0 manier. Zo maken ze podcasts met interviews met artsen, verpleegkundigen, onderzoekers en patiënten. De praktijk is daarnaast ook te vinden op Youtube, Facebook, Twitter en op hun eigen blog.
Hoe verder?
De integratie van sociale media in de Nederlandse zorg staat nog in de kinderschoenen, toch zijn er een aantal ontwikkelingen die interessant zijn. De noodzaak van een online identiteit voor een zorginstelling, die meer omvat dan een website alleen, lijkt steeds meer een thema te worden. Ik denk dat sociale media zeker kunnen bijdragen aan de kwaliteit van de zorg. In de overvloed aan informatie over ziekten en kwalen die te vinden is op internet kan een ziekenhuis een autoriteit zijn door het delen van betrouwbare kennis. Daarnaast kan het de interactie en binding met de patiënt versterken. Ook de communicatie tussen zorgprofessionals onderling kan een stimulans krijgen.
Eigenlijk verschilt het niet zo veel van de cases die we bespreken op de marketingblogs: de klant (patiënt) is online actief, dus als bedrijf (ziekenhuis) mag je de doelgroep niet uit het oog verliezen. Ik hou in ieder geval de ontwikkelingen op dit gebied in de gaten. Als er lezers zijn met een mening over zorg en sociale media, nodig ik die graag uit om te reageren in de comments.
Scherpe analyse, zorginstellingen in Nederland zouden zich nog beter online kunnen en moeten profileren. De patient is zich namelijk al steeds meer online aan het profileren zoals hierboven is beschreven. Zorginstellingen zouden hetzelfde moeten doen.
Beste Thomas, mooi artikel ! Chapeau.
Zoals je al schrijft heeft dit onderwerp onze bijzondere aandacht in het Nijmeegse. Zonder nu inhoudelijk op je artikel in te gaan (dat doet Tom van de Belt bij ons hebben we net afgesproken) wijs ik je even op ons congres op 12 en 13 oktober. Hiermee proberen we ons zelf én onze collega’s uit de zorg “mee” te nemen op deze zoektocht.
De tussentijdse resultaten van ons onderzoek naar SoMe gebruik in ziekenhuizen in de EU worden ook op dit congres gepresenteerd, en vragen enige aanpassing van je grafieken 😉
Ook verschijnt er op dit congres een boekje over Zorg 2.0 zoals wij deze ontwikkeling plegen te noemen, waarbij gezegd moet worden dat deze gedachte veel verder eikt dan het gebruik van internet alleen. Momenteel werken wij mee aan het schrijven van een advies van de RvZ aan de Minister, waarbij gebruik gemaakt wordt van een Community-website : http://rvz-health20.ning.com/ die interessant kan zijn om te bezoeken.
meer informatie over het congres http://www.REshape2009.com
Beste groet Lucien
(@zorg20)
@Thomas: Zeer goed artikel, dat zoeken we…ga zo door!
@Lucien: Wat een eer om DE Zorg20 op ons blog te mogen verwelkomen, dank voor je reactie.
@Lucien: dank voor de reactie en zoals inmiddels op Twitter is besproken zal ik nieuwe resultaten meenemen in een volgende post.
@Thomas
“Ik denk dat sociale media zeker kunnen bijdragen aan de kwaliteit van de zorg.”
Hoe zie je dat, graag nadere toelichting.
“In de overvloed aan informatie over ziekten en kwalen die te vinden is op internet kan een ziekenhuis een autoriteit zijn door het delen van betrouwbare kennis.”
Hiermee geef je duidelijk het probleem van internet aan. Een gigantische hoeveelheid informatie, waarvan men niet weet wat de betrouwbaarheid is en geen beginnen aan om die duizenden documenten te lezen. Dit is zeker geen taak van een ziekenhuis. Wel een taak is het delen van betrouwbare kennis.
Dit kan men via het web laten verlopen en vraagt naast mogelijkheden voor informatie uitwisseling om interactie. Hiermee komt men dan meer in de richting van het semantisch netwerk. Web 2.0 en 3.0 met alle features erop zoals Twitter, Blog, Faceboek, hebben als doel informatie/kennis te delen. En voor de zorg op een goedkopere manier dan rechtstreeks een zorgprofessional te raadplegen. Er zijn verschillende voorbeelden te geven van zelfmanagement in de zorg die hieraan voldoen en met behoud van kwaliteit. Kijk eens naar de website van de Health Care and Life Science Group (HCLS) en in Nederland naar de website van de Healthagency. Het kernprobleem van invoering van deze nieuwe technologie in de zorg vraagt om meer voorlichting aan de zorgprofessionals over de mogelijkheden van deze nieuwe technologie en een uiteenzetting welke problemen ermee opgelost kunnen worden.
Hierdoor zal dan ook de communicatie tussen zorgprofessionals onderling en tussen zorgprofessionals en zorgvragers verbeterd worden.
@Peter
Ik doelde hiermee niet direct op de kwaliteit van de zorg ter plekke in het ziekenhuis. Meer de kwaliteit in algemenere zin.
Wanneer zorg 2.0 op een wat langere termijn de opstartfase ontgroeit is, zal de verbeterde communicatie tussen zorgprofessionals en zorgvragers leiden tot meer kennis en inzicht in de patiënt. De kanalen om patiënten in te lichten zijn directer en de communicatie is tweerichtingsverkeer. Dit kan (indirect) leiden tot een betere zorg.
@Thomas Probeer dan eens een antwoord te geven hoe de kwaliteit in algemenere zin kan worden verbeterd middels sociale media? Meer communicatie is nog geen verbetering van kwaliteit.
Web 2.0 bestaat ruim 10 jaar en het aantal gebruikers is de laatste 5 jaren meer dan verdubbeld. Wanneer is zorg 2.0 de opstartfase ontgroeit.
Verder ben ik de mening toegedaan dat zolang het gebruik (en het effect aangegeven door kwaliteitsindicatoren) niet middels een zorgpakket wordt vergoed, de communicatie met zorgprofessionals zeer moeizaam van de grond komt. Er zijn veel ontwikkelingen op het terrein van web 3.0. Deze groep kan veel leren van web 2.0 gebruikers en zal m.i. wel eens eerder tot resultaat kunnen leiden.
@Peter
Meer communicatie niet, maar een betere communicatie wel. Doordat ziekenhuizen mede door sociale media meer over patiënten en wat er onder hun speelt te weten kunnen komen, kan men vanuit ziekenhuizen daar beter op anticiperen. Bijvoorbeeld bij een epidemie.
Zodoende kunnen patiënten ook gestuurd worden in het vinden van informatie of in hun handelen. Allen zaken die het proces tussen zorgvrager en zorggever ten goede komen.
De zorg 2.0 is de opstartfase ontgroeit als door zorgprofessioneels de mogelijkheden benut worden. Dit staat los van het gegeven hoe oud het web2.0 zelf is.
Goed artikel Thomas.
Er is op zorg.20 / health2.0 / eHealth of hoe je het wilt noemen nog een wereld te winnen inderdaad. Zeker bij ziekenhuizen en zorginstellingen.
Wat in het artikel niet benoemd wordt is de rol van zorgverzekeraars en hoe zij in dit geheel een rol spelen of kunnen gaan spelen.
Er zijn op dit gebied al een aantal leuke & innovatieve voorbeelden, ook in Nederland. Ik denk bijvoorbeeld aan de inzet van augmented reality met behulp van Layar door Zekur.nl (zie artikel over Layar op Bijgespijkerd: http://www.bijgespijkerd.nl/mobiel/layar-augmented-reality-op-je-mobiel-zie-demo ) onderdeel van Unive.
Zelf ben ik als E-marketeer betrokken bij de Mooi Mens 2009 verkiezing van IZZ (de zorgverzekeraar die zich richt op de zorgsector), waarin nu eens medewerkers in de zorg voor het voetlicht worden gebracht. Voor het eerst zijn hiervoor online- en sociale media gebruikt, hetgeen resulteerde in een kleine 200 inzendingen van zorgmedewerkers. Daaruit zijn 25 mensen genomineerd, waarop nu nog kan worden gestemd. Zie http://www.izz.nl/mooimens om de nominaties te zien en te stemmen. Er zijn reeds duizenden stemmen uitgebracht en deze verkiezing die al een aantal jaren wordt gehouden leeft erg onder zorgverleners en ook bij zorgvragers.
Ook een recent voorbeeld dat nu op stoom begint te komen is het initiatief http://www.2miljoenhandtekeningen.nl/ – met als doel om 2 miljoen handtekeningen te verkrijgen voor het oplossen van de wachtlijsten voor orgaandonatie.
nog even inhakend op Marc : http://www.acutezorg.nl/acutezorg/bericht/20090904_2miljoenhandtekeningen.nl
mooi artikel..! ook de zorg lijkt hier net op het gewone bedrijfsleven…
Goed voorbeeld van web 2.0 zorgsite is http://www.meldpuntmedicijnen.nl, met ruim 7000 meldingen voor gebruikers door gebruikers. Het zou mooi zijn als deze informatie meer geintegreerd wordt in de bestaande zorginstellingen.
Goede analyse. Ik mis in het onderzoek alleen LinkedIn. Misschien (nog) niet een volledig voor iedereen netwerk, maar wel een netwerk waar alle sleutelfunctionarissen uit zowel de Zorg- als Welzijnsketen aanwezig zijn. Dus ook patiëntenverenigingen.
In 5 maanden tijd is de door mij opgerichte groep Dutch Health Network enorm gegroeid tot 3.500 leden. De opmars van LinkedIn en de groei van o.a. het Dutch Health Network zal in 2010 enorm toenemen. Dit ook vanwege de sociale controle tussen de verschillende leden en de transparantie. Het zal niet andere media volledig gaan vervangen, maar let op mijn woorden; LinkedIn gaat een cruciale spelen op het gebied van o.a. innovatie, produkt/procesontwikkeling, patiëntenzorg,ICT, werving & selectie, etc, etc.
Groeten,
Rob Bergers
oprichter LinkedIn netwerk
Dutch Health Network
zie link: http://www.linkedin.com/groups?gid=2186074&trk=hb_side_g
@vanmaanen zie ook @aed4eu / http://www.aed4.eu is crowdsouring avant la lettré
@robbergers dan moet LI eerst nog wat overnemen links en rechts want met huidige interface en structuur deel ik je mening alles behalve.
Hoi Lucien,
Ben het met je eens, maar LinkedIn gaat zich vast en zeker zowel links als rechts aanpassen. En daarbij komt dat ik stel dat LinkedIn er een plaats bij gaat innemen. Dus websites en de volledig open sociale media blijvcen vast en zeker bestaan. Succes verder met de goede acties.