The X Factor en de dynamiek van online stemmen

Leestijd: ca. 5 minuten

Het gebeurt al langer: kijkers van een televisieprogramma die hun stem kunnen geven. Eerst via de telefoon, tegenwoordig vooral via sms en binnenkort via social media. Die progressie is logisch, maar heeft grote gevolgen voor het stemgedrag. Natuurlijk, het is maar TV, maar de verschillen zijn ook interessant voor andere online verkiezingen.

Onlangs maakte de US-versie van The X Factor bekend dat ze i.s.m. mobiele operator Verizon kijkers 5 verschillende manieren gaan aanbieden waarop ze kunnen stemmen op deelnemers:

• Twitter;
• Verizon Touch Voting in The Xtra Factor App op Verizon Android devices;
• telefonisch (gratis);
• SMS (alleen voor Verizon-klanten);
• online via TheXFactorUSA.com (na inlog met Facebook-account).

Het stemmen via Twitter verloopt via DM en is dus niet zichtbaar voor andere tweeps. Maar het stemmen via de website i.c.m. de Facebook-login geeft wel de mogelijkheid om je Fb-netwerk in te lichten over je keuze. Het valt te verwachten dat dit gaat leiden tot verandering van het stemgedrag vanwege persoonlijke beïnvloeding en sociaal wenselijk stemgedrag.

Sterker nog: het is bewezen.

Duncan Watts

Sociaal onderzoeker Duncan Watts vroeg het zich af: zou Madonna opnieuw een wereldster worden als je de tijd kunt terugdraaien naar, zeg, 1982? Om daar achter te komen, lanceerde hij met twee collega’s een grootschalig onderzoek (een toegankelijker beschrijving is te vinden in een sowieso ernstig aan te raden Wired-artikel uit 2008, “Is the Tipping Point Toast?“, vanaf 4e alinea “Watts wanted…”).

In het onderzoek werd 14.000 respondenten gevraagd een muziekdienst met 48 onbekende muzieknummers te gebruiken. De helft van de respondenten moest een ranglijst van hun favoriete nummers maken puur o.b.v. hun persoonlijke smaak, de andere helft werd opgedeeld in acht groepen en kreeg informatie over de nummers die anderen in hun groep goed vonden. Oftewel: bij hen werd sociale beïnvloeding geïntroduceerd.

Het resultaat was treffend. Bij de respondenten die hun eigen mening gaven, was de waardering voor de nummers grotendeels gelijkelijk verdeeld over alle nummers. Bij de respondenten met sociale beïnvloeding waren er juist enkele zeer zware uitschieters. Maar het meest opvallend was nog wel, dat die uitschieters per groep sterk verschilden. Zo stond de grote nummer 1 hit uit de ene groep in de ranglijst van een andere groep op nummer 40!

De oorzaak hiervan was dat het eerste nummer dat zich aan de kop van de ranglijst vestigde in veel gevallen daarna veel meer stemmen trok. En welk nummer dat was, bleek een kwestie van willekeur en niet van kwaliteit. De conclusie was daarom: als je de klok zou terugdraaien, is de kans inderdaad groot dat niet Madonna, maar iemand anders een wereldster was geworden. Want sociale beïnvloeding helpt nummers en artiesten populair te worden, maar welke dat zijn is niet te voorspellen.

Scanderende vrienden

Het wordt interessant om te kijken welk effect het uitbrengen van stemmen via de Facebook-login zal hebben op de verdeling van stemmen over de deelnemers bij The X Factor en andere talentenshows – er zijn er genoeg! Natuurlijk wordt er nu ook al uitgebreid door vrienden gediscussieerd over de uitzending, voorkeuren, etc. Kortom, er is al langer sprake van sociale beïnvloeding – online én offline. Maar zolang het stemmen anoniem gebeurt, kan de stemmer bepalen of hij/zij zich met het stemgedrag conformeert aan die beïnvloeding.

Met het openbaar maken van het stemgedrag zelf, wordt het als individu lastiger om je eigen keuze te maken. Het is alsof je met een groep vrienden naar het stemhokje gaat voor de Tweede Kamer-verkiezingen en iedereen kijkt over je schouder mee terwijl ze “C-D-A! C-D-A!” scanderen (of als je léuke vrienden hebt, een andere politieke partij…).

Het lijkt daarom een logisch gevolg dat er bij dit soort shows nog meer focus komt op (de manipulatie van) de beïnvloeding en nóg minder op de kwaliteit van de deelnemers. Een snoepwinkel voor mensen met interesse in persuasion en aanverwante gebieden. Maar met een wedstrijd op basis van kwaliteit heeft het niets meer te maken.

Ik hou het lekker bij de telefoon. Wat is het nummer van de Playbackshow ook alweer?